Voor wie erbij was, voelen de jaren 80 soms als gisteren. Voor wie erna geboren is, klinkt het als een kleurrijke, soms vreemde tijd vol muziek, nieuwe gewoontes en felgekleurde spullen. Maar wie beter kijkt, ziet ook een tijd waarin Nederland veranderde. Techniek deed zijn intrede in het dagelijks leven, muziek kreeg een heel eigen smoel, en de manier waarop we ons huis inrichtten of ons vermaak zochten begon langzaam te verschuiven. Toch zijn het vaak de kleine dingen die zijn blijven hangen. Zoals het snoep uit die tijd. En daar beginnen we dan ook mee.
Snoep dat je niet snel vergeet
Snoep speelde in de jaren 80 een hoofdrol in het leven van elk kind. Of je nou een kwartje kreeg van je opa of je zakgeld in de supermarkt opmaakte, er was zó veel te kiezen. Sommige smaken waren zó sterk dat je je lippen voelde tintelen, andere bleven uren in je jaszak plakken. Maar dat maakte niemand wat uit. Want het plezier zat ‘m in de kleur, de geur, de vorm en vooral in het delen met je vrienden op het schoolplein.
Neem de Fire Balls bijvoorbeeld. Snoepjes die je tong bijna verbrandden van de kaneel, maar als je ze volhield, veranderden in kauwgom. De tandarts kon er wel om janken. Of de schuimblokken, zachtgeel en roze, die op je tong smolten alsof ze er al je hele leven thuishoorden. En dan had je zoute rijen – die lange stripjes met gezichtjes erop. Sommige mensen aten ze rij voor rij. Anderen vraten ze gewoon in één hap op. Iedereen had zijn eigen ritueel.
Misschien herinner je ook nog wel de snoepketting die je om je nek droeg en waar je stiekem aan knabbelde tijdens het hinkelen. Of de likschelpen die je bleef aflikken tot je lippen plakkerig waren van het suiker. Had je daarna niet goed je handen gewassen, dan kon je er donder op zeggen dat het halve zandbak er nog aan bleef hangen.
Zoethout was voor de langzame snoeper. Daar kon je de hele dag op kauwen en het bleef maar smaak afgeven. UFO’s zaten vol met zuur poeder, verpakt in eetbaar papier, en verdwenen sneller dan je dacht. En dan die tube kauwgom – roze smurrie die je in één keer in je mond kon spuiten, waarna praten er even niet meer in zat. Plofrijst, dat rare, luchtige goedje in vrolijke kleuren, smaakte nergens naar en tóch bleef je ervan eten.
En het mooiste? Veel van die snoepjes zijn nog steeds te vinden. Eén stap in een ouderwetse snoepwinkel en je waant je weer even terug in die tijd.
Hoe we leefden
De manier van leven in de jaren 80 was natuurlijk anders dan nu. Toch voelt het voor velen nog vertrouwd. Het was de tijd van videobanden en telefoons met een draaischijf. Een periode waarin mensen begonnen na te denken over gezondheid, maar ook gewoon een sigaret opstaken bij het eten. Fitness kwam voorzichtig op, met de opkomst van aerobics, Jane Fonda en sportscholen waar mannen en vrouwen ineens samen trainden.
En dan het interieur. Na de komst van Ikea kon ineens iedereen voor een prikkie zijn huis een frisse look geven. Strakke lijnen, lichte houttinten en handige opbergoplossingen doken overal op. De plant in de macramé-hanger was in veel huishoudens niet weg te denken.
Momenten die bijbleven
De jaren 80 brachten ook een paar stevige gebeurtenissen met zich mee. De kroning van Beatrix bijvoorbeeld, die niet alleen feest was, maar ook gepaard ging met flinke rellen in Amsterdam. “Geen woning, geen kroning” stond er op muren gekalkt. De woningnood zat diep. En dan was er de ontvoering van Freddy Heineken. Een gebeurtenis waar heel Nederland van op z’n kop stond.
In de rest van Europa gebeurde er ook van alles. De val van de Berlijnse Muur in 1989 was zo’n moment waarop alles leek te veranderen. Je voelde dat het belangrijk was, ook al zat je gewoon op de bank met je ouders. En hier in Nederland kwam langzaam de kabeltelevisie op. Geen eindeloos gerommel meer met antennes, maar zenders waar je voor ging zitten alsof het bioscoop was.
Wat we luisterden
Als er íets bepalend was voor de sfeer van de jaren 80, dan was het wel de muziek. In Nederland luisterden we naar Doe Maar, The Scene en Het Goede Doel. Tussendoor klonken Madonna, Prince en Michael Jackson door de radio. Queen bracht hits die generaties zouden overleven.
De stijlen veranderden ook. New Wave, Post-Punk, Synthpop – het klonk allemaal fris en een tikje rebels. Hiphop begon voet aan de grond te krijgen. Cassettebandjes werden opgenomen en doorgegeven. Iedereen had wel een walkman, en op verjaardagen draaide je elkaars favoriete tracks, tot de batterijen het opgaven.
Wat we deden als we niks hoefden
Hobby’s waren in die tijd vaak nog tastbaar. Er werd gebreid, gehaakt, geschilderd en geknutseld. Veel mensen begonnen aan hun eigen fotoboek of ontdekten de videocamera. Niet om viraal te gaan, maar gewoon om een familiefeestje vast te leggen. Kinderen bouwden met Lego, speelden buiten of gingen eindeloos met knikkers aan de slag. Monopoly en Scrabble kwamen standaard op tafel tijdens regenachtige middagen. En de computer? Die was er voor de gelukkigen. Een Commodore 64 of een MSX-computer was voor veel gezinnen een luxe, maar wel eentje die nieuwsgierig maakte.
Wie er opgroeiden
De generatie die in de jaren 80 kind was, wordt vaak Xennials genoemd. Ze werden geboren in een tijd waarin alles nog analoog was, maar groeiden op met de eerste stappen richting digitaal. Later volgde Generatie Y, ook wel de millennials, geboren in een wereld waarin internet langzaam maar zeker zijn intrede deed. Deze generatie leerde schakelen tussen cassette en cd, tussen tv-gids en Google. Ze leerden dat werk belangrijk is, maar vrije tijd minstens zo. En misschien is het die balans die ze altijd zijn blijven zoeken.